_{گردآوری: دکتر سلطانی نژاد}

بنام خدا

قدرتمندترین شیء کائنات چیست؟

فورانھای پرتو گاما (GRBs) یک انفجار خیرهکننده از تابش متشکل از پرتوھای گاما ھستند که معمولا چند ثانیه تا چند دقیقه

یا حتی چند ساعت بطول میانجامند.

وقتی ستارگانی 150 برابر اندازه خورشید منفجر میشوند، درخشانترین منبع نوری در جھان را تولید کرده و

در مدت چند ثانیه چنان انرژی در فضا منتشر میکنند که خورشید در کل عمر 10 میلیارد ساله خود قادر به

تولید این مقدار است.11/11/2014 چاپي نسخھ

http://www.asriran.com/fa/print/365175 2/3

به گزارش ایسنا، انفجار پرتو گاما درخشانترین منبع نور در جھان است که نخستین بار در زمان جنگ سرد

بصورت تصادفی کشف شد؛ اواخر دھه 1960 میلادی آمریکا از مجموعهای از ماھوارهھای نظامی برای نظارت

بر فضا و یافتن شواھدی از پرتو گاما از آزمایش ھستهای شوروی سابق استفاده کرد.

اما ماھوارهھا موفق به یافتن پرتو گاما از منابعی در فاصله میلیونھا و میلیاردھا سال نوری دورتر شدند.

وقتی ستارگانی 150 برابر اندازه خورشید منفجر میشوند، در مدت چند ثانیه چنان انرژی در فضا منتشر

میکنند که خورشید در کل عمر 10 میلیارد ساله خود قادر به تولید این مقدار است که این میزان انرژی معادل

10 تریلیون تریلیون میلیارد مگاتن بمب است!

این انفجارھا، پرتوھای تابشی پر انرژی موسوم به فورانھای پرتو گاما (GRBs) را تولید میکند که به گفته

اخترشناسان، قدرتمندترین شیئ در کائنات بوده و میتوانند شانس یافتن حیات احتمالی در سیارات دیگر را

از بین ببرند؛ حتی میتوان عنوان کرد که نادر بودن حیات در سیارات دیگر ناشی از پاکسازی جھان ھستی

توسط فورانھای پرتو گاما است.

آرایه میلیمتری بزرگ آتاکاما ESO در صحرای آتاکاما شامل 66 تلسکوپ رادیویی به قطر 12 و ھفت متر است

که برای کار در طول موج زیر میلیمتری طراحی شدهاند و میتواند برای مشاھده فورانھای پرتو گاما مورد

استفاده قرار گیرد.

فورانھای پرتو گاما (GRBs) یک انفجار خیرهکننده از تابش متشکل از پرتوھای گاما ھستند که معمولا چند

ثانیه تا چند دقیقه یا حتی چند ساعت بطول میانجامند.

بر روی زمین، پرتو گاما از تجزیه رادیواکتیو عناصر تولید شده و برای موجودات زنده بسیار خطرناک است.

این پرتوھای فوقالعاده شدید از اشعه گاما توسط قدرتمندترین نوع انفجار ستارهای یعنی یک فرانواختر

(hypernova) تولید میشوند.

فرانواختر نسخه جذاب از یک ابرنواختر – انفجار عظیم نور و انرژی در زمان انفجار یک ستاره ابر پر جرم –

است؛ در زمان این انفجار، حجم انبوھی از پرتو گامای مضر با سرعت بسیار بالا به فضا پرتاب می شود.

این پرتوی مضر قادر به پاکسازی و استریل کردن جھان است و اگر در زمان تکامل یک جامعه روی دھد، در

اینصورت شانس یافتن ھوش فرازمینی در سیارات دیگر کمتر از حد تصورات قبلی خواھد بود که به این مسئله

تناقض فرمی (Fermi paradox) گفته میشود.

باتوجه به درخشندگی بسیار زیاد، امکان مشاھده فورانھای پرتو گاما از فواصل فوق العاده دورتر فراھم11/11/2014 چاپي نسخھ

http://www.asriran.com/fa/print/365175 3/3

میشود. یک کھکشان منفرد، در ھر 100 ھزار تا یک میلیون سال یک انفجار داشته که در معیارھای کیھانی

پدیده نادری محسوب میشود.

کھکشان راهشیری ھرگز شاھد فورانھای پرتو گاما نبوده و به احتمال زیاد یک فوران احتمالی در این

کھکشان در فاصله 7500 سال نوری دورتر قرار دارد که فاصله ایمن برای زمین محسوب شده و در عین حال از

درخشندگی کافی برخوردار است.